نخستین جلسه شورای رشد، نوآوری و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی روز دوشنبه مورخ 22/ 8/ 1402 به ریاست دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه و با حضور مهندس مسعود حسنلو، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری برگزار شد.
سخنان آغازین دکتر موسی نجفی با خوشامدگویی به مهندس مسعود حسنلو آغاز شد و در ادامه، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به این نکته اشاره کرد که فرایند تمدن سازی مستلزم حضور کنشگران جدی در عرصه فرهنگ است که به حل مسئله بپردازند. پیوند تفکرات سیاست‌گذارانه با ابزارهایی که به تولید محصولات فرهنگی بینجامد، هدف غایی تعامل پژوهشگاه با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.
سپس، دکتر زهرا حیاتی، رئیس مرکز نوآوری و توسعه فناوری پژوهشگاه، گزارش مختصری از فعالیت های 9ماهه این مرکز و خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی و فرهنگ ارائه و تأکید کرد: با توجه به اینکه پژوهشگاه در مفهوم سازی علوم انسانی کاربردی پیشگام بوده، اکنون نیز گفتمان سازی و ترویجی سازی مفهوم فناوری در علوم انسانی در اولویت برنامه های مرکز نوآوری قرار دارد. در کنار این فعالیت بنیادین، تلاش هایی نیز برای تبدیل طرح های پژوهشی اعضای هیئت علمی پژوهشگاه به صنایع خلاق فرهنگی صورت گرفته و از نمونه های آن، سه طرح پژوهشی است که در این جلسه معرفی می شود.
مسعود حسنلو در تشریح نحوه مشارکت ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم با پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار داشت: پیوند اندیشه با کسب و کارهای فرهنگی مأموریت اصلی ستاد است و باید میان حوزه اندیشگانی علوم انسانی و محصولات فرهنگی، اتصالی دقیق، علمی و کارآمد برقرار شود. توسعه تمدنی نتیجه انتقال اندیشه به زندگی مردم است و اگر مفاهیم و محتوای تولید شده از سوی پژوهشگران با نگاه صنایع فرهنگی و خلاق به کسب و کار تبدیل نشود، نمی توانیم تفکر و فرهنگ را به خانه های مردم منتقل کنیم. پیوند علوم انسانی با کسب و کارهای فرهنگی، مستلزم گفتمان سازی و مفهوم سازی است و با اینکه ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم معاونت، ستاد توسعه ای است و ترویجی سازی در اولویت های برنامه ریزی آن قرار ندارد، به سبب اهمیت این مسئله و مغفول ماندن آن در کشور، ستاد از فعالیت های مرکز نوآوری و توسعه فناوری پژوهشگاه و نیز خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی و فرهنگ حمایت خواهد کرد. در این همکاری، مجموعه های مستعد برای تبدیل شدن به مجموعه های مؤثر، هدایت می شوند.
در ادامه دکتر یحیی فوزی، معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه، گفت: بحث اقتصاد دانش بنیان درحال حاضر جایگاه ویژه ای دارد که در حوزه علوم انسانی کمتر به آن پرداخته شده و دستاوردهای پژوهشگران علوم انسانی به انتشار کتاب محدود شده است؛ درحالی که تبدیل آن به محصولات اجتماعی می‌تواند اثرگذاری اجتماعی را محقق کند و هم بسترهای اقتصادی تولید علم را برای محققان فراهم آورد. مسئله نخست این است که روندها و فرایندها ناشناخته است و مسئله دیگر این است که تجمع و تشکل مراکز رشد و نوآوری و نیز ارزیابی منسجم آن تاکنون با مرکزیت یک نهاد دانشگاهی شکل نگرفته و پژوهشگاه می تواند نقش مؤثری در این زمینه ایفا کند.
دکتر مهدی معین زاده، مدیر پژوهشی، در تکمیل این بحث اشاره کرد: تردیدی که باعث شده است میان تولید محصولات فرهنگی و دستاورهای پژوهشی فاصله افتد این پرسش است که آیا اگر کسب و کار در افق آمال ما قرار گیرد بر تولید محتوا هم تأثیر می گذارد؟ بازنگری پیش فرض های این حوزه می تواند دورنمای فرصت ها و تهدیدهای اتصال اندیشه و ابزار را پیش چشم آورد. پژوهشگاه نیز فعالیت های متنوع مرتبط با حوزه نوآوری و فناوری را در شمار فعالیت های پژوهشی خود لحاظ کرده است؛ مانند طراحی پرسش‌نامه های استعداد سنجی، همسان گزینی و درمان افسردگی که در این جلسه به آن اشاره شد.
دکتر سید رضا حسینی، معاون کاربردی سازی علوم انسانی و فرهنگی، نیز تأکید کرد مسئله اصلی در توسعه اقتصاد دانش بنیان، پراکندگی فعالیت های مراکز خصوصی است و استعداد اصلی حل این مسئله مرکزیت بخشیدن به مراکز آموزشی و پژوهشی دولتی است. با توجه به جایگاه پژوهشگاه به عنوان بزرگ ترین مرکز پژوهشی کشور می توان فرهنگ سازی و تشکل بخشی منسجم به شرکت های دانش بنیان را در حوزه علوم انسانی به این نهاد سپرد.
دکتر الهام ابراهیمی، مدیر گروه پژوهشی مدیریت، با اشاره به وسعت کارکردهای علوم انسانی از مفهوم پردازی تا توسعه، گفت: پژوهشگاه علوم انسانی می تواند در تحقق اقتصاد دانش بنیان، در هر دو کارکرد ترویجی و توسعه ای مؤثر باشد و نقطه اتصال ایجاد کند.
آقای ناصر زعفرانچی زاده مقدم، معاون مدیریت تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه، مشکل هویتی نهادهای علوم انسانی را، تعریف جایگاه اندیشگانی خود در عالم جدید، دانست و گفت: امروز مشاوران گروه های حاکم در جهان، همه از حوزه های علوم انسانی هستند. در این جهان جدید، گادامرها و فوکوها مشاوران حل مسئله نیستند بلکه ایلان ماسک ها و بیل گیتس ها این نقش را ایفا می کنند. اگر بازتعریف پیوندهای علوم انسانی با سپهر عمومی به پژوهشگاه واگذار شود، مسئولیت قابل توجهی است.
مهندس جواد صالحی، مدیر فناوری اطلاعات، به پیشینه مباحث فرارشته ای علوم انسانی و تکنولوژی در پژوهشگاه اشاره و تصریح کرد: برگزاری نشست های مرتبط با هوش مصنوعی و اجرای پرتال جامع علوم انسانی از نمونه های بارز این پیوند است.
دکتر محمد نجاری، معاون مرکز نوآوری و توسعه فناوری پژوهشگاه با اشاره به سه طرح پژوهشی که از قابلیت اجرا در سامانه و تبدیل شدن به صنایع خلاق فرهنگی برخوردارند، گفت: بودجه اصلی پژوهشگاه به انجام طرح های پژوهشی اعضای هیئت علمی اختصاص دارد و تبدیل دستاوردهای پژوهشی به محصولات فرهنگی مستلزم حمایت ویژه ستاد است که می‌تواند گامی بزرگ در برنامه اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی ریاست جمهوری باشد.
نخستین جلسه شورای رشد، نوآوری و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با این مصوبه به پایان رسید که برای تحقق اقتصاد دانش بنیان در حوزه علوم انسانی، تبدیل سه طرح پژوهشی به صنایع خلاق فرهنگی، سرمایه گذاری مشترکی بین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم انجام شود.